Trong những năm gần đây, việc sử dụng nhang trầm hương để thư giãn, thiền định hoặc cúng bái ngày càng trở nên phổ biến. Mùi hương nhẹ nhàng, thanh tịnh của trầm hương không chỉ tạo cảm giác dễ chịu mà còn được cho là có tác dụng thanh lọc không gian, hỗ trợ tinh thần, nâng cao chất lượng sống. Tuy nhiên, đi kèm với xu hướng này là những lo ngại về sức khỏe: Liệu đốt nhang trầm hương có ảnh hưởng tiêu cực đến đường hô hấp? Có thật sự an toàn khi sử dụng mỗi ngày? Bài viết này sẽ bóc tách từng góc độ của vấn đề này, từ cơ sở khoa học đến kinh nghiệm thực tế, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và khách quan nhất.

1. Nhang trầm hương là gì và vì sao được ưa chuộng?

1.1 Khái niệm nhang trầm hương

Nhang trầm hương là loại nhang được làm từ bột trầm hương – phần gỗ đã hình thành tinh dầu sau quá trình nhiễm khuẩn tự nhiên trong cây Dó Bầu. Khi được nghiền nhỏ và kết hợp với keo tự nhiên như keo bời lời, người ta sẽ tạo thành các loại nhang không tăm, nhang nụ hoặc nhang khoanh. Loại nhang này không chứa hương liệu công nghiệp, không dùng chất tạo màu hay phụ gia hóa học.

1.2 Vì sao nhang trầm được yêu thích?

Lý do nhiều người lựa chọn nhang trầm thay vì các loại nhang phổ thông khác là:

• Hương thơm dịu, không gây sốc mũi.
• Hỗ trợ thiền định, giúp tinh thần an yên.
• Có ý nghĩa phong thủy: xua tà khí, tăng vượng khí.
• Thân thiện với môi trường nếu dùng trầm tự nhiên.

Tuy nhiên, cũng chính vì giá trị cao, thị trường trầm hương hiện nay tràn ngập hàng giả, hàng pha dầu hóa học nhằm giảm chi phí, tăng lợi nhuận. Đây mới chính là nguồn gốc của các nguy cơ sức khỏe.

2. Đốt nhang trầm hương có hại không? Góc nhìn khoa học

2.1 Khói nhang và ảnh hưởng đến đường hô hấp

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Environmental Health Perspectives (2015), việc đốt nhang truyền thống có thể làm tăng nồng độ các hạt bụi mịn (PM2.5) trong không khí, đặc biệt nếu dùng loại nhang có tẩm hóa chất hoặc đốt trong không gian kín. Những hạt bụi siêu nhỏ này có thể xâm nhập sâu vào phổi, làm gia tăng nguy cơ viêm phế quản, hen suyễn, thậm chí là ung thư phổi nếu tiếp xúc lâu dài.
Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng phụ thuộc rất nhiều vào loại nhang sử dụng. Các nghiên cứu của Viện Dược liệu Trung ương cũng chỉ ra rằng nhang làm từ trầm hương nguyên chất – không chứa hóa chất công nghiệp – không sinh ra các chất độc hại như formaldehyde, benzene hay toluene khi đốt.

2.2 Khói trầm nguyên chất không gây hại nếu dùng đúng cách

Một nghiên cứu tại Đại học Y Dược TP.HCM chỉ ra rằng khói từ nhang trầm hương nguyên chất ở nồng độ vừa phải không gây kích ứng đường hô hấp và có thể giúp người dùng thư giãn, cải thiện tâm trạng và giấc ngủ. Tuy nhiên, khuyến cáo vẫn là sử dụng trong không gian thông thoáng và không nên quá lạm dụng.

3. Tác hại tiềm ẩn khi sử dụng nhang trầm kém chất lượng

3.1 Cách nhận biết nhang trầm pha hóa chất

Trầm hương giả, trầm pha dầu hay tẩm hóa chất là nguyên nhân chính dẫn đến các phản ứng tiêu cực khi đốt:

• Mùi thơm nồng, ngửi lâu gây chóng mặt.
• Tỏa khói dày đặc, cay mắt.
• Khi đốt để lại lớp bồ hóng đen bám quanh bát hương.
• Có giá bán rẻ hơn từ 5–10 lần so với trầm thật.

Một số cơ sở còn sử dụng hương liệu tổng hợp để tẩm vào bột gỗ thường, tạo mùi gần giống trầm hương thật, đánh lừa người tiêu dùng.

3.2 Hệ lụy cho sức khỏe khi dùng sai loại nhang

Việc tiếp xúc thường xuyên với nhang trầm giả có thể dẫn đến:

• Kích ứng niêm mạc mũi, cổ họng.
• Khó thở, mệt mỏi mãn tính.
• Ảnh hưởng đến hệ thần kinh nếu hít phải hóa chất độc trong thời gian dài.
• Trẻ em, người già và người có bệnh nền sẽ bị ảnh hưởng nặng hơn.

4. Lợi ích khi sử dụng nhang trầm hương nguyên chất

4.1 Thanh lọc không gian sống

Khói trầm tự nhiên có khả năng khử mùi ẩm mốc, làm sạch không khí và tiêu diệt một số vi khuẩn trong không gian sống. Đây là lý do nhiều gia đình sử dụng trầm vào mùa nồm ẩm hoặc trước các dịp lễ Tết.

4.2 Thư giãn, giảm stress và hỗ trợ thiền định

Theo các chuyên gia về liệu pháp mùi hương, hương trầm có thể kích thích vùng não liên quan đến cảm xúc, giúp giảm cortisol – hormone gây căng thẳng. Việc đốt nhang trầm trong quá trình thiền, yoga hoặc đọc sách giúp gia tăng độ tập trung và thư giãn sâu.

4.3 Ý nghĩa phong thủy và tinh thần

Trầm hương từ xa xưa đã được dùng trong nghi lễ tôn giáo và cúng bái nhờ khả năng kết nối tâm linh. Theo phong thủy, đốt trầm giúp hóa giải tà khí, tăng vượng khí và đem lại may mắn, bình an cho gia chủ.

5. Cách sử dụng nhang trầm an toàn

5.1 Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng

Chỉ nên mua nhang từ những thương hiệu uy tín, có giấy chứng nhận chất lượng hoặc phân tích thành phần. Tránh xa các loại nhang không nhãn mác hoặc bày bán tràn lan giá rẻ.

5.2 Đốt trong không gian thông thoáng

Không nên đốt nhang trầm trong phòng kín hoặc phòng có trẻ nhỏ. Cửa sổ nên được mở để không khí lưu thông tốt.

5.3 Không lạm dụng

Dù là trầm nguyên chất, cũng không nên đốt liên tục cả ngày. Mỗi lần chỉ nên sử dụng trong 20–30 phút, 1–2 lần/ngày là hợp lý.

6. Lời khuyên từ chuyên gia

PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Dung (nguyên Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM) chia sẻ: “Khói nhang từ trầm hương thật không độc, nhưng việc sử dụng sai cách – như đốt trong phòng kín, dùng nhang không rõ nguồn gốc – mới là nguyên nhân gây hại. Cần tỉnh táo lựa chọn và dùng đúng liều lượng.”
Một khảo sát nhỏ trên 200 người dùng nhang trầm nguyên chất cho thấy 82% cảm thấy tinh thần nhẹ nhàng hơn sau khi sử dụng, 68% cho biết ngủ ngon hơn và không gặp vấn đề về hô hấp như khi dùng nhang thường.

Việc đốt nhang trầm hương có gây hại sức khỏe hay không phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng sản phẩm và cách sử dụng. Khi chọn đúng loại nhang nguyên chất, sử dụng đúng liều lượng trong không gian phù hợp, trầm hương có thể là người bạn đồng hành giúp cải thiện tinh thần, thanh lọc không gian và kết nối với nội tâm. Hãy là người tiêu dùng thông thái, luôn kiểm tra nguồn gốc sản phẩm trước khi sử dụng.